เรื่องนี้อาจจะแปลกๆไป แต่ครูก็ยังอยากให้ลูกๆได้เรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องวัฒนธรรมเก่าๆของเราที่กำลังจะเปลี่ยนไป เกี่ยวกับจุดยืนของครู ในสายตาของสังคม ว่าตอนนี้อยู่ตรงไหน เราก้าวเดินไปในอนาคต ครูจะเป็นอย่างไรค่ะ

ในสมัยโบราณจริงๆ เราได้เรียนรู้เรื่องวิชาความรู้จากผู้รู้ ที่มีอยู่น้อย เรียนจากฤาษี จากพราหมณ์ แม้แต่พระพุทธเจ้าของเราก็ยังเรียนจากปัญจวคีย์ เพราะฉะนั้นครูจึงเป็นบุคคลที่เคารพอย่างสูงทีเดียว เรียกว่าละเมิดไม่ได้ คำว่าศิษย์คิดล้างครูจึงเป็นคำที่รุนแรงมาก สาหัสสากรรจ์เลยทีเดียว

ที่ภาคใต้ของไทย คำว่าครูนี่ถือว่าเป็นสิ่งแรกที่ต้องให้ความนับถือ แม้ว่าจะรองก็เพียงแต่ พระพุทธ,พระธรรม,พระสงฆ์ และบิดา มารดา ครูนี่มีลำดับอยู่เหนือเทวดาอารักษ์ทั้ง 8 ทิศ แล้วมีหลักฐานมั้ยคะ ว่าเขาประพฤติปฏิบัติอย่างนั้นจริงๆ....มีค่ะ ยังปฏิบัติอยู่และยังไม่เลือนไปในกระแสวัฒนธรรมตะวันตก การแสดงออกทางวัฒนธรรมพื้นบ้าน การละเล่นพื้นบ้าน ซึ่งยังถือว่าเหนียวแน่น คือการเอารูปครูขึ้นมาไหว้ก่อนการเล่นหนังตะลุง ครูของเขาคือฤาษี รูปที่ครูเอามาให้ดูนั่นแหละค่ะ แต่เวลาเขาจะกล่าวคำบูชาพระคุณก็เริ่มที่พระพุทธ...เรื่อยมาจนถึงบิดามารดา..แล้วก็บูชาคุณของครู "ที่ประสิทธิ์ประสาทวิชา" เขาจะไม่เอารูปอื่นๆขึ้นมาแสดงบนจอ ถ้าไม่มีรูปครูมาเดินก่อน...นี่คือครูในสมัยโบราณค่ะ

แล้วในสายตาของสังคมที่เปลี่ยนไปในโลกปัจจุบันนี้เป็นอย่างไร เมื่อมองไปที่ครู...ต้องบอกว่าเปลี่ยนไปมากค่ะ คำว่า "การให้บริการ" เข้ามาให้เราได้ยิน แล้วก็มี "ผู้รับบริการ" โลกได้เปลี่ยนไปแล้วจริงๆ วัฒนธรรมของเราก็คงต้องเปลี่ยนไป ทุกอย่างได้เปลี่ยนไปดังคำสอนของบรมครูที่ว่า "ทุกสิ่งทุกอย่าง เกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับไปเป็นธรรมดา"

ครูเองก็ยังคิดว่า การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ถือว่า "ปฏิรูป" ไปแบบก้าวกระโดด เพราะเป็นการก้าวข้ามวัฒนธรรมดั้งเดิมของเรา ก้าวข้ามคำว่า "พระคุณ"ของครู ซึ่งในความคิดของคนร่วมสมัยถือว่าบางทีครูเองอาจยึดติดคำนี้อยู่ จึงไม่มีการพัฒนาในวิชาชีพ หรืออาจแบ่งที่รักมักที่ชัง ให้บริการแก่ผู้รับบริการไม่เท่าเทียมกัน และทำให้เราเห็นการเปลี่ยนไปของภาษาจาก "ลูกศิษย์" เป็น "ศิษย์" แล้วก็แปลงร่างเป็น "ผู้รับบริการ"

เนื้อหาอาจจะหนักไปสักนิดสำหรับลูกๆนะคะ แต่ก็ถือว่านี่คือความจริงที่เกิดขึ้นในแวดวงการศึกษาของเรา ซึ่งครูเองก็ต้องเดินไปในแนวที่กำหนดนี้แหละค่ะ แต่อย่าลืมนะคะว่าพวกเธอทั้งหลายยังเป็น "ลูกๆ" "ลูกศิษย์" ของครูเสมอ แม้ว่าในทางคำพูดในทางวิชาการลูกๆอาจมองเหมือน ผู้รับบริการ

วันนี้ครูขอพูดเรื่องครูในแบบวัฒนธรรมโบราณๆก่อนนะคะ โอกาสหน้าครูจะมาพูดเรื่องครูในอนาคตในสายตาของครูอีกค่ะ