วันธรรมสวนะ คือวันกำหนดประชุมฟังธรรม หรือที่เรียกว่า วันพระ เป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้ 4 วัน ในเดือนๆหนึ่ง คือ วันขึ้น 8 ค่ำ วันขึ้น 15 ค่ำ วันแรม 8 ค่ำ และวันแรม 15 ค่ำ วันทั้ง 4 นี้ ถือเป็นวันกำหนดประชุมฟังธรรมโดยปกติ

การเข้าร่วมกิจกรรมในวันธรรมสวนะและหลักปฏิบัติ

1.ไปทำบุญที่วัด เข้าร่วมทำวัตรและรักษาอุโบสถศีล

2.ฟังพระธรรมเทศนา และร่วมสนทนาธรรมกับพระสงฆ์หรือผู้รู้

3.บำเพ็ญสมาธิภาวนา

นี่คือบทสรุปสั้นๆของวันธรรมสวนะ สำหรับในชั้นเรียนนี้ แต่ครูขอเติมอีกสักนิดค่ะว่า เดี๋ยวนี้สำหรับคนที่ต้องไปทำงาน นักเรียนที่ต้องไปเรียน ต้องห่างเหินวัด ไม่เหมือนกับในสมัยก่อน เพราะเราไม่ได้หยุดไปประกอบศาสนกิจ ฟังเทศฟังธรรมกันในวันพระ เราจะได้ไป ก็ในเฉพาะวันที่สำคัญจริงๆ อย่างเช่นวันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา อะไรอย่างนี้

เล่าย้อนหลังไปในอดีตสักช่วงหนึ่ง ในปี 2479 (ครูยังไม่ได้เกิดนั่นแหละ) สมัยโน้นทางราชการเขาให้หยุดเรียนในวันพระนะคะ นี่แสดงว่านักเรียนรุ่นคุณปู่ คุณพ่อของครู เขาได้ไปวัดกัน เพราะโรงเรียนเขาปิดให้ ตอนครูยังเด็กครูเองก็ได้ไปวัดกับคุณยายของครูอยู่เป็นประจำ ต้องไปนอนวัด ถืออุโบสถศีลหรือศีล 8 ในวันนั้น ข้าวเย็นนี่ต้องอดค่ะ นั่นเพราะเนื่องมาจาก ในสมัยโน้น เขาให้ความสำคัญกับการปฏิบัติศาสนกิจ จนกลายเป็นเรื่องธรรมดาไป สำหรับคนที่เอาใจใส่ในหลักของศาสนาแล้ว ก็ต้องไป เอาเป็นว่า ยังไงๆเสีย ปู่ย่าตายายของเราก็ต้องชวนเราไปวัด จนกระทั่ง ถึงเดือนตุลาคม 2500 ก็ได้มาเปลี่ยนแปลงมาหยุดในวันเสาร์-อาทิตย์ เพื่อให้สอดคล้องกับระบบการทำงานแบบชาติตะวันตก จนถึงบัดนี้ก็ 51 ปีเข้าไปแล้ว แล้วเป็นอย่างไร....เดี๋ยวนี้ ถ้าจะฟังเทศฟังธรรม ก็ต้องไปหาวัดกันเองในวันหยุด....อย่างครูนี่ก็ต้องไปโน่นค่ะ...อำเภอบ้านผือ วัดนาหลวง วัดอภิญญาเทสิตธรรม เดือนละครั้ง คือทุกวันเสาร์ ที่ 2 ของเดือน จากเดือนละ 4 ครั้ง เหลือเดือนละครั้ง แต่ก็เอาละ ถือว่าพอได้ไปวัดไปวากับเขาบ้าง... แต่ถ้าเราเอาการปฏิบัติศาสนกิจของเรา ไปเทียบกับประเทศศรีลังกา...ครูว่าเขาเอาใจใส่มากกว่าบ้านเรานะคะ เท่าที่ครูได้อ่านมา เขาจะหยุดในวันพระขึ้น 15 ค่ำด้วย และเพื่อความยุติธรรมกับศาสนาอื่น ของฮินดู 3 วันของมุสลิม 3 วัน ของคริสต์ 2 วัน หยุดให้ด้วย แล้วประธานาธิบดีของเขาก็ไปวัด การทำบุญ สวดมนต์ก็ถ่ายทอดทางทีวีไปทั่วประเทศ ครูอยากให้ประเทศเราทำอย่างนั้นด้วยค่ะ แถมประเทศเขาเป็นตัวตั้งตัวตี ให้สหประชาชาติถือว่าวันวิสาขบูชาเป็นวันสำคัญสากลอีก (International Recognition of Vesak) โดยมีเราและประเทศต่างๆที่นับถือศาสนาพุทธร่วมมือกันเสนอ แล้วก็สำเร็จ ประเทศเขามีชาวพุทธประมาณ 18 ล้านคนค่ะ เห็นมั้ยคะ ว่าเขาใส่ใจกับศาสนาพุทธกันขนาดไหน

รูปที่เอามาให้ดู เป็นรูปของประธานาธิบดีของศรีลังกา ที่นั่งฟังเทศน์ในทำเนียบค่ะ

อ้างอิง//พระเทพโสภณ// http://oldwww.mcu.ac.th/vesak/history_article2_sub1_th.html?trnslang=th

Photo//http://www.dmc.tv/pages//Srilanka_Buddhist_holy_day.html

เมื่อไม่กี่วันมานี้ ครูได้รับของฝากจากเพื่อนๆครูหลายๆคน ที่ซื้อมาฝากจากมาเลเซีย จากการที่คณะครูได้ไปศึกษา-ดูงาน ที่สิงคโปร์และมาเลเซีย ของฝากชิ้นหนึ่งที่เตะตาครู คือพวงกุญแจ ของปีนัง มันทำให้เราคิดถึงเมืองนี้ไม่ได้ ถ้าเราศึกษาเรื่องการเสียดินแดน ของประเทศไทย.... เราได้เสียดินแดนเกาะนี้ไป นับเป็นอันดับแรกทีเดียว ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ถ้าถึงวันที่ 11 สิงหาคม 2551 เมื่อไหร่ละก็ ครบ 222 ปีพอดี คำนวณตัวเลขเอาก็แล้วกันว่าตั้งแต่ พ.ศ. เท่าไหร่ค่ะ เมื่อก่อนเป็นเมืองของไทย ชื่อว่า เกาะหมาก อังกฤษได้ขอเช่าไป เมื่อตกไปเป็นของมาเลย์ ก็เปลี่ยนชื่อเป็นปีนัง ซึ่งก็แปลว่าหมากเหมือนเดิม

เกาะหมาก ในการปกครองของอังกฤษนั้นก็เจริญรุ่งเรื่อง มีชาวไทยภาคใต้ได้ส่งลูกหลานไปเรียนหนังสือกันที่นั่น เพราะจะได้มีความรู้ ภาษาจีน และอังกฤษดี คนรุ่นก่อนๆของครอบครัวครู ก็เรียนหนังสือกันที่นั่นเหมือนกัน ถ้าจำไม่ผิด โรงเรียนที่มีชื่อ คือ จุงหลิง สอนเกี่ยวกับเรื่องพาณิชย์ ธุรกิจ การที่ไม่ได้ส่งลูกหลานมาเรียนในกรุงเทพ เหมือนกับทุกวันนี้ ก็เพราะการเดินทาง เป็นสาเหตุ อันหนึ่งเหมือนกัน จะไปกรุงเทพซักครั้ง ดูว่ามันไกล จากภาคใต้ ถ้าเอาฝั่งด้านอันดามัน จากภูเก็ต จะไปเกาะหมากมันง่าย จากตรังก็ไปที่ท่าเรือกันตัง มันก็ใกล้ ซึ่งถ้าดูจากระยะทางจากกรุงเทพ ถึงเกาะหมากแล้ว การดูแล เรื่องการปกครองในสมัยรัชกาลที่ 1 ก็ต้องบอกว่า แทบจะปล่อยให้เป็นอิสระไปเลยทีเดียว ยังเสียดายมั้ยคะ กับสูญเสียเกาะหมาก เสียดายค่ะ เพราะคนไทยยังตกค้างที่นั่น ยังมีอยู่

ถ้าใครไปภูเก็ต ไปที่เขารังจะผ่านถนน คอซิมบี้ด้วย คุณครูที่ไปปีนัง ไม่ทราบว่าได้ผ่านถนนที่ชื่อว่า คอซิมบี้ หรือเปล่า (Jalan Khaw Sim Bee) นั่นเป็นชื่อถนน ที่เขาเอาชื่อของคนไทย เชื้อสายจีน ไปตั้งเป็นชื่อถนนค่ะ คอซิมบี้ก็คือ พระยารัษฎานุประดิษฐ์มหิศรภักดี ท่านผู้นี้คือเจ้าเมืองตรัง และต่อมาได้เป็นสมุหเทศาภิบาลมณฑลภูเก็ต สมัยก่อนบ้านของท่านอยู่ที่นั่น เดี๋ยวนี้ไม่ทราบว่ายังอยู่กันหรือเปล่า แต่ในสมัยเปลี่ยนแปลงการปกครองในสมัยรัชกาลที่ 7 ยังมีอยู่ เพราะกรมสมเด็จพระยาดำรงฯ เสด็จลี้ภัยอยู่ที่บ้านของพระยารัตนเศรษฐี (คอซิมก๊อง-เจ้าเมืองระนอง) ประมาณปี 2476 เอาละค่ะ ให้พอเป็นที่สังเกตจากชื่อต่างๆของคนที่มีบ้านเดิมอยู่ปีนังตั้งแต่ไหนแต่ไรมา ว่าเป็นคนไทย เชื้อสายจีน ซึ่งในภาคใต้แล้ว มีจำนวนมาก รูปภาพข้างบนนั่น ที่เอามาประกอบเรื่องเป็นทางแยกระหว่างถนนเวสต์แลนด์และถนน คอซิมบี้ในปีนังค่ะ จะเห็นว่าเป็นถนนแคบๆ เหมือนๆกับภูเก็ต และมารยาทการจอดรถยนต์ก็ทำให้คนที่นั่น รำคาญกันพอสมควรค่ะ

เอาเรื่องเกาะหมากและคนไทยในเกาะหมากมาพูดพอสมควรแล้ว และได้พูดถึงเรื่องการเสียดินแดน ถึงไหนๆแล้ว ก็พูดถึงเรื่องการเสียดินแดนทางภาคใต้อีกเรื่องหนึ่งซึ่งจะครบ 100 ปี ในเดือนหน้า คือ วันที่ 10 มีนาคม 2551 เมื่อ 100 ปีที่แล้ว เราเสียรัฐกลันตัง ตรังกานูและปลิสให้แก่อังกฤษ เพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจศาลไทย ที่จะบังคับคนอังกฤษในประเทศไทย จะเห็นว่าในสมัยก่อนโน้น การเข้ายึดดินแดน เป็นเรื่องง่ายสำหรับคนที่มีอำนาจทางทหาร ด้านอาวุธ เข้ามายังกับโจรปล้น ไอ้เสือเอาวา!!!! แล้วก็ปล้นชิงเอา ซึ่งๆหน้า สู้ไม่ได้ก็ยอมๆไป...แต่เดี๋ยวนี้ เขามีวิธีรุกแบบใหม่ เข้ามาทางด้านเศรษฐกิจ ลูกๆดูซิคะ ว่าเขาเข้ามาแย่งชิงทรัพยากรของเราไปอย่างไร แล้วเราก็ยินดีไปด้วย แบบไม่รู้เนื้อรู้ตัว ว่าเขาเข้ามาตักตวงผลประโยชน์จากบ้านเมืองเราไป ไม่ว่าด้านไหน ธนาคาร ร้านค้า เครื่องดื่ม อาหาร ของขบเคี้ยว ฯลฯ เราต้องจ่ายเงินซื้อ แล้วเงินนั้นก็หายไปในต่างประเทศ ลูกๆต้องขยัน เรียนหนังสือ พัฒนาบ้านเมืองของเรา สร้างของๆเราเอง ไม่ต้องพึ่งต่างชาติ ถ้าเราเก่งแล้ว เราก็จะสู้กับต่างชาติได้ ดูอย่างสิงคโปร์ซิคะ เล็กนิดเดียว แต่คนของเขาเก่ง มีความรู้ มีการศึกษา พัฒนาประเทศจนมีอำนาจทางเศรษฐกิจ ขยายอิทธิพลไปทั่ว เราเอง ก็ยังเสียเปรียบอยู่เลยค่ะ

เมื่อเรารู้อย่างนี้แล้ว ครูก็ต้องมาพูดย้ำอีกละค่ะ ว่า ลูกๆที่จะไปเป็นอนาคตของชาติในวันข้างหน้า ต้องดูแลบ้านเมืองของเรา ไม่อยากให้ประเทศของเราต้องเสียเปรียบเขา เราเองต้องพัฒนา ต้องขยันหมั่นเพียร ในช่วงวัยเรียน ก็ทำหน้าที่ให้ดีที่สุด คือเรียน เรียน เรียนและเรียน ต้องรักกันให้มาก อย่าแตกแยกกัน แม้จะมีความคิดเห็นต่างกัน ต้องฟังคนอื่นด้วย แล้วเอามาคิดพิจารณา ว่าความคิดของคนอื่นนั่น ผิดหรือถูก นะคะ


อ้างอิงจาก//ส.ศิวรักษ์ http://www.sulak-sivaraksa.org/th/index.php?option=com_content&task=view&id=448&Itemid=3
หอมมรดกไทย/ทำเนียบหัวเมืองของไทย// http://www.tv5.co.th/service/mod/heritage/nation/city/city.html
Photo//http://www.penang360.blogspot.com/

เมื่อนักเรียนมีสติอยู่กับตัว ก็ควรดำเนินชีวิตด้วยความไม่ประมาท ระมัดระวังรอบคอบ ตั้งมั่นอยู่ในความดีเสมอ

3. วิธีฝึกสมาธิในการฟัง อ่าน คิด ถาม และเขียน

1. การฟัง ฟังด้วยใจจดจ่อและความสนใจ จับใจความว่าผู้พูดพูดเรื่องอะไรมีประโยชน์อย่างไร

2. การอ่าน กำหนดสติว่าเรากำลังอ่านเรื่องเกี่ยวกับอะไรมีสาระสำคัญอะไรบ้าง

3. การคิด เมื่อฟังหรืออ่านแล้วต้องคิดพิจารณาตามอย่างมีเหตุผล

4. การถาม เมื่อฟังหรืออ่านเกิดความสงสัย ควรถามครูหรือผู้ที่มีความรู้เพื่อความกระจ่าง

5. การเขียน เขียนด้วยความรอบคอบ มีสมาธิจดจ่อ เพื่อบันทึกความรู้ที่ถูกต้องตามสิ่งที่ได้ฟัง ได้อ่าน ได้คิดหรือถามมา

ทั้งหมดที่กล่าวมานั้น จะเห็นว่าถ้าใครปฏิบัติได้ ก็จะมีชีวิตที่เจริญก้าวหน้าไปทุกทางเลยค่ะ ไม่ว่าในด้านใด ลูกๆต้องฝึกปฏิบัตินะคะ เพราะว่า การฝึกจิตให้มีสติ - สัมปชัญญะและให้มีสมาธินั้น จะทำให้จิตใจผ่องใสและร่างกายสดชื่น ไม่มีความเครียด ดำเนินชีวิตด้วยความหนักแน่น อยู่ในความดีเสมอ ถ้าจิตของเราเป็นสมาธิแล้วจะคิดอ่านหรือศึกษาอะไรก็ทำได้ทะลุปรุโปร่งทำให้เกิดปัญญา ประสบผลสำเร็จในชีวิตอยู่เสมอ

กำเนิดของดิน

การเกิดของดินจะเกี่ยวข้องกับการผุพังสลายตัวของทั้งอินทรียสาร และอนินทรียสาร กับการสังเคราะห์วัตถุใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นจากอิทธิพลของกระบวนการสร้างดินต่างๆ และอยู่ภายใต้อิทธิพลของปัจจัยควบคุมการเกิดดิน โดยทั่วไปมักจะแยกกระบวนการเกิดของดินออกเป็น 2 ลักษณะใหญ่ๆ ด้วยกันคือ กระบวนการทำลาย และกระบวนการสร้าง ซึ่งกระบวนการทั้งสองแบบนี้อาจจะเกิดขึ้นพร้อมๆ กันหรือเกิดกระบวนการทำลายขึ้นก่อนแล้วเกิดกระบวนการสร้างดินตามมาก็ได้

กระบวนการทำลาย

หมายถึงกระบวนการที่ทำให้หิน แร่ และสิ่งมีชีวิตต่างๆ เกิดการอ่อนตัวลง สลายตัวเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย หรือเปลี่ยนไปเป็นสารใหม่ และทับถมรวมตัวกันเกิดเป็นวัตถุต้นกำเนิดดินขึ้น ซึ่งอาจเกิดอยู่กับที่ หรืออาจถูกพาหะต่างๆ พัดพาออกไปจากที่เดิมและไปสะสมรวมตัวกันใหม่ในแหล่งอื่นก็ได้

กระบวนการสร้างตัวของดิน

คือกระบวนการที่ทำให้เกิดพัฒนาการของลักษณะต่างๆที่ปรากฏอยู่ในดิน เช่น สีดิน เนื้อดิน โครงสร้าง ความเป็นกรดเป็นด่าง รวมถึงการเกิดเป็นชั้นต่างๆ ขึ้นในหน้าตัดดิน ซึ่งลักษณะเหล่านี้เป็นสิ่งที่จะบ่งบอกถึงตวามแตกต่างของดินแต่ละชนิดแต่ละประเภท และสามารถเชื่อมโยงความสัมพันธ์ไปถึงชนิดของวัตถุต้นกำเนิด กระบวนการ และผลของสิ่งแวดล้อมที่มีอิทธิพลโดยตรงต่อกระบวนการสร้างตัวของดิน ณ บริเวณนั้น อาทิเช่น สีของดินมีความสัมพันธ์กับ ปริมาณอินทรียวัตถุในดิน และความเปียกแห้งของดิน โดยทั่วไปดินที่มีสีคล้ำควรจะมีอินทรียวัตถุมากกว่าดินสีจาง สีเทาที่ปรากฏอยูในหน้าตัดดินบ่งบอกถึงสภาวะที่ดินมีการขังน้ำ หรือการพบจุดสีประในดินบ่งบอกถึงสภาพที่ดินมีการเปียกสลับแห้ง เป็นต้น

โดยสรุปจึงอาจกล่าวได้ว่า ดินเป็นผลลัพธ์โดยตรงของหิน แร่ ที่สลายตัวผุพังแล้ว ทับถมกันเกิดเป็นวัตถุต้นกำเนิดดิน เมื่อผสมคลุกเคล้ากับอินทรียวัตถุ และผ่านกระบวนการทางดิน จะปรากฏลักษณะและเกิดเป็นชั้นดินต่างๆ ขึ้น ซึ่งเราสามารถประเมินคุณสมบัติและจำแนกดินออกเป็นชนิดๆ ได้โดยการศึกษาลักษณะ และชั้นดินต่างๆ ที่เรียงต่อเนื่องกันจากข้างบนลงไปข้างล่างจนถึงชั้นหินที่สลายตัวหรือชั้นของวัตถุอื่นๆ

ชั้นต่างๆ ที่ปรากฏอยู่ในหน้าตัดดิน แบ่งเป็นชั้นดินหลักได้ 5 ชนิดด้วยกัน คือ O-A-E-B-C แต่ชั้นที่เป็นองค์ประกอบหน้าตัดดินอาจมีชั้น R อยู่ใต้สุดของชั้นดินหลักด้วย โดยทั่วไปแล้วชั้น R ถือว่าเป็นชั้นหินพื้น (bed rock) ซึ่งอาจจะเกี่ยวข้องกับชั้นดินหลักตอนบนหรือไม่ก็ได้ ซึ่งขึ้นอยู่กับชนิดของวัตถุต้นกำเนิดและกระบวนการทางธรณีที่เกี่ยวข้อง ชั้นดินหลักต่างๆ มีลักษณะโดยทั่วไปดังนี้

ชั้น O หรือชั้นดินอินทรีย์ ตามปกติจะอยู่ตอนบนสุดของหน้าตัดดิน เป็นชั้นที่ประกอบด้วยอินทรียวัตถุเป็นส่วนใหญ่ มีสีค่อนข้างดำจัด ประกอบด้วยเศษซากพืชต่างๆ ที่ยังไม่ผุพังสลายตัว หรือมีการสลายตัวบ้างแล้วเป็นบางส่วนชั้นดินแบบนี้มีอยู่แต่เพียงในสภาพของป่าไม้หรือทุ่งหญ้าที่สามารถให้อินทรียวัตถุได้เป็นจำนวนมากเท่านั้น
Oi เป็นชั้นวัสดุอินทรีย์ที่ซากพืชหรือสัตว์มีการสลายตัวเพียงเล็กน้อย ยังสามารถสังเกตเห็นลักษณะดั้งเดิมได้
Oe เป็นชั้นวัสดุอินทรีย์ที่ซากพืชหรือสัตว์มีการสลายตัวปานกลาง
Oa เป็นชั้นวัสดุอินทรีย์ที่ซากสารอินทรีย์มีการสลายตัวมาก จนไม่สามารถสังเกตเห็นลักษณะดั้งเดิมได้

ชั้น A เป็นชั้นดินแร่ (mineral horizon) เกิดอยู่บนผิวหน้าของดิน หรือใต้ชั้น O ลักษณะเด่นของชั้นดิน A คือเป็นชั้นที่ประกอบด้วยอินทรียวัตถุที่สลายตัวแล้วผสมคลุกเคล้าอยู่กับแร่ธาตุในดิน มีสีคล้ำ หรืออาจพบลักษณะที่บ่งชี้ว่ามีการไถพรวน

ชั้น E หรือ ชั้นชะล้าง เ ป็นชั้นดินบนตอนล่างที่มีการชะละลาย (leaching) หรือมีการเคลื่อนย้ายออก(eluviation) มากที่สุดของวัสดุต่างๆ เช่น ดินเหนียว เหล็ก และอะลูมินัมออกไซด์ เป็นผลให้เกิดการสะสมของแร่ที่มีความคงทนต่อการสลายตัว เช่น ควอร์ตซ์ในอนุภาคขนาดทรายและทรายแป้งในปริมาณที่สูง ลักษณะเด่นคือเป็นชั้นที่มีสีจาง มีอินทรียวัตถุต่ำ กว่าชั้น A และมักจะมีเนื้อดินหยาบกว่าชั้น B ที่อยู่ตอนล่างลงไป

ชั้น Bหรือชั้นสะสม เป็นชั้นหลักของหน้าตัดดิน มักจะมีความหนามากกว่าชั้นดินอื่นๆ ชั้น B ต่างๆ เป็นชั้นใต้ชั้นดินบน (subsurface horizons) ที่แสดงถึงการเคลื่อนย้ายมาสะสม (illuviation) ของวัสดุจากชั้นดินตอนบน ในเขตชื้น ชั้น B เหล่านี้จะเป็นชั้นที่มีการสะสมสูงสุดของวัสดุต่างๆ เช่น เหล็กและอะลูมินัมออกไซด์ และแร่ดินเหนียวซิลิเกต ส่วนในเขตแล้งและกึ่งแห้งแล้ง ในชั้นนี้อาจมีการสะสมของแคลเซียมคาร์บอเนต แคลเซียมซัลเฟต และเกลือต่างๆ

ชั้น C หรือชั้นวัตถุต้นกำเนิดดิน เป็นชั้นของวัสดุที่เกาะตัวกันอยู่หลวมๆ ใต้ชั้นที่เป็นดิน ประกอบด้วยหินและแร่ที่กำลังผุพังสลายตัว ซึ่งอาจจะมีองค์ประกอบที่เหมือนหรือต่างไปจากวัสดุที่ทำให้เกิดชั้น A E หรือ B ก็ได้

ชั้น R คือชั้นของหินแข็ง เป็นชั้นหินพื้น หรือชั้นของหินแข็งชนิดต่างๆ ที่ยังไม่มีการผุพังสลายตัว เป็นชั้นที่เชื่อมติดแน่น ใช้พลั่วขุดไม่ค่อยเข้าถึงแม้จะได้รับความชื้น

หินเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของเปลือกโลก นักธรณีวิทยาจำแนกหินออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินตะกอน และหินแปร ซึ่งหินทั้ง 3 ประเภทนี้ จะมีการเปลี่ยนแปลงหมุนเวียนกันต่อเนื่อง หินประเภทหนึ่ง สามารถเปลี่ยนเป็นหินอีกประเภทหนึ่งได้ด้วยความร้อน การผุพังสึกกร่อนและการทับถมเป็นตัวช่วยในการเปลี่ยนลักษณะหิน เราเรียกกระบวนการเปลี่ยนแปลง และการหมุนเวียนของหินประเภทต่างๆนี้ว่า "วัฏจักรของหิน"

1.) หินอัคนี คือหินที่เกิดจากการหลอมเหลวภายในโลก และไหลออกมาตามรอยแยกของเปลือกโลก เมื่อเกิดภูเขาไฟระเบิด ซึ่งต่อมาเย็นตัวลงกลายเป็นก้อนแข็ง เราจึงเรียกว่า "หินอัคนี" ขณะที่หลอมเหลวอยู่ภายใต้เปลือกโลก เรียกว่า "แมกมา" แต่ที่ไหลออกมาตามรอยร้าว เรียกว่า "ลาวา"
หินอัคนีมีความแข็งแกร่งกว่าหินชนิดอื่น เช่น หินแกรนิต หินบะซอลต์ หินพัมมิซ หินออบซิเดียน เป็นต้น

"หินแกรนิต" เนื้อหินเป็นผลึกขนาดใหญ่ มีความแวววาว มีความแข็ง ทนทานมาก จึงนิยมนำมาใช้ในงานก่อสร้างอาคารต่างๆ

"หินบะซอลต์" เนื้อหินมีสีดำคล้ำจนเกือบดำ ไม่มีความแวววาว เนื้อหินแน่นละเอียด แต่มีรูพรุน มีความแข็ง ทนทานต่อการสึกกร่อน จึงนิยมเอามาใช้ในงานก่อสร้าง

"หินพัมมิซ" เนื้อหินมีความแข็งและสาก มีรูพรุน และมีน้ำหนักเบา ทำให้สามารถลอยน้ำได้ นิยมใช้ทำวัสดุขัดถู

"หินออบซิเดียน" เนื้อหินมีลักษณะเหมือนแก้ว มีสีดำ และผิวเรียบเป็นมัน

2.) หินชั้นหรือหินตะกอน คือหินที่เกิดจากการทับถมกันของซากพืชซากสัตว์ และตะกอนต่างๆ หรือเกิดจากการสึกกร่อนผุพังของหินอัคนีหรือหินอื่นๆเป็นเวลานาน หรือเกิดจากตะกอนต่างๆ ถูกกระแสน้ำ กระแสลมพัดพามา เมื่อสะสมหรือถูกแรงอัดนานๆเข้า ก็จะกลายเป็นหิน บางครั้งยังพบร่องรอยของซากพืช และซากสัตว์โบราณฝังอยู่ ซึ่งเรียกว่า "ฟอสซิล" หรือ "ซากดึกดำบรรพ์" หินชนิดนี้จึงมีลักษณะเป็นตะกอน หรือเป็นชั้นๆ เช่น หินทราย หินปูน หินดินดาน หินกรวด เป็นต้น

"หินทราย" มีอยู่ทั่วไป ประกอบด้วยทรายที่สึกกร่อนจากหินแกรนิตเกาะติดกันแน่น โดยมีสารบางอย่าง เป็นตัวยึดให้ทรายติดกัน มีหลายสี เช่นเหลือง น้ำตาล แดง ขาว เทา นิยมใช้ทำหินลับมีด และใช้ในการก่อสร้าง

"หินกรวด" เกิดจากกรวดทรายมาทับถมกัน หินชนิดนี้ นิยมนำมาใช้ในการทำถนน หรือหินประดับ

"หินปูน" เกิดจากเปลือกหอยหรือซากสัตว์เล็กๆทับถมกันแยู่ใต้ทะเลนานๆ มีสีเทาหรือสีดำ บางก้อนจะเห็นเปลือกหอย หรือซากสัตว์ทะเลติดอยู่ หินปูนใช้ทำปูนขาว และผสมทำคอนกรีต

"หินดินดาน" เกิดจากการทับถมของโคลนและดินเหนียวเป็นเวลานานๆ มีลักษณะเป็นชั้นบางๆ เนื้อหินละเอียดมาก กะเทาะหรือหลุดเป็นแผ่นได้ง่าย เหมาะสำหรับใช้ผสมทำปูนซีเมนต์ ใช้ในอุตสาหกรรมดินเผาและเซรามิก

3.) หินแปร คือ หินที่เปลี่ยนแปลงมาจากหินอัคนีหรือหินชั้น เพราะถูกความร้อน ความกดดันภายในโลก และการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก ทำให้รูปร่างและเนื้อเดิมของหินเปลี่ยนไป เช่นหินชนวน หินอ่อน หินไนส์

"หินชนวน" เป็นหินแปรสภาพมาจากหินดินดาน เนื้อละเอียด ผิวเรียบ เป็นมัน เรียงกันเป็นแผ่นบางๆ แยกออกจากกันได้ แข็งกว่าหินดินดาน ใช้ทำกระดานชนวน ทำแผ่นอิฐปูทางเดิน

"หินอ่อน" เป็นหินแปรสภาพมาจากหินปูน มีทั้งเนื้อละเอียดและเนื้อหยาบ มีสีขาว หรือสีต่างๆ นิยมใช้ทำหินประดับอาคาร และนำมาแกะสลัก

"หินไนส์" เป็นหินแปรสภาพมาจากหินแกรนิต มีความแข็งทนทานมาก ประกอบด้วยสีขาวขุ่น สีขาวใส และสีดำเป็นมัน เรียงกันเป็นริ้วขนาน นิยมใช้ทำโม่ และครก

"หินควอร์ตไซต์" เป็นหินที่แปรสภาพมาจากหินทราย มีลักษณะเป็นเม็ดๆ นิยมใช้ทำกรวดคอนกรีต ทำหินอัดเม็ด และใช้ทำวัสดุทนไฟ

ก่อนที่จะพูดถึงระบบสุริยะ ก็อยากให้ดูข่าว ในหน้าหนังสือพิมพ์ก่อนว่าเขาพูดถึงดาวพลูโตว่าอย่างไร ในเช้าวันที่ 25 สิงหาคม 2549

นักดาราศาสตร์ชั้นนำของโลกพร้อมใจกันปลดดาวพระยม หรือ ดาวพลูโต ออกจากดาวนพเคราะห์ของสุริยะจักรวาลแล้ว จำนวนดาวนพเคราะห์ในระบบสุริยะจักรวาลจาก 9 ดวงเหลือเพียง8 ดวง

ที่ประชุมนักดาราศาสตร์ ของสหภาพนักดาราศาสตร์นานาชาติ หรือ The International Astronomical Union's (IAU)
ประมาณ 2,500 คน ซึ่งร่วมประชุมกันที่กรุง ปร๊าก สาธารณรัฐเช็ก เมื่อวันพฤหัสบดีที่ผ่านมา ได้มีมติถอนดาวพลูโต ออกจากการเป็นดาวบริวารของดวงอาทิตย์ในระบบสุริยะ

โดยอ้างว่า ดาวพลูโต ไม่ได้มีวงโคจรรอบดวงอาทิตย์เหมือนกับดาวเคราะห์บริวารอื่นๆ และเตรียมจัดฐานะให้ดาวพลูโต เป็นเพียงดาวเคราะห์แคระ ส่งผลให้ดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ ที่ยอมรับโดยนักดาราศาสตร์นานาชาติ เหลือเพียง 8 ดวงเท่านั้น และจะส่งผลต่อแบบเรียนและฐานข้อมูลทางวิชาการ ที่ยอมรับกันมาโดยตลอดว่า ดาวพลูโต เป็นดาวเคราะห์บริวารดวงที่ 9 ในระบบสุริยะจักรวาล ทั้งนี้ ดาวพลูโต ถูกค้นพบโดย Clyde Tombaugh ชาวสหรัฐ เมื่อปี 1930 (ข่าว INN)

ซึ่งนั่นก็คือ ดาวพลูโตถูกปลด (demotion) จากระบบสุริยะ ในวันที่ 24 สิงหาคม 2549ค่ะ

ทีนี้เราก็เข้ามาสู่บทเรียนของเราต่อค่ะ แต่ก่อนเข้าบทเรียนเราจะมาให้ความสำคัญต่อดาวอีกดวงหนึ่ง ซึ่งมีความโดดเด่นขึ้น เมื่อดาวพลูโตออกจากระบบไปแล้ว นั่นคือดาวพุธค่ะิ ดาวพุธก็กลายเป็นน้องเล็กที่สุดในระบบสุริยะ เป็นดาวที่เล็กที่สุด

ระบบสุริยะ คือ ระบบของดวงดาวที่อยู่ในกาแลกซีทางช้างเผือก ซึ่งเป็นกาแลกซีหนึ่งในจักรวาล ระบบสุริยะประกอบด้วยดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลาง มีดาวเคราะห์ 8 ดวงเป็นบริวาร รวมทั้งดาวเคราะห์น้อย ดาวหาง และอุกาบาต ซึ่งดาวเคราะห์ทั้ง 8 ดวงนี้มีตำแหน่ง เรียงตามลำดับจากดวงอาทิตย์ ดังนี้
1. ดาวพุธ 2. ดาวศุกร์ 3. โลก 4. ดาวอังคาร 5. ดาวพฤหัสบดี 6. ดาวเสาร์ 7. ดาวยูเรนัส
8. ดาวเนปจูน

ทีนี้ มาทำความรู้จักดาวแต่ละดวงว่าเป็นอย่างไร คือดวงอาทิตย์และดาวบริวาร


ดวงอาทิตย์ เป็นดาวฤกษ์ดวงหนึ่งมีขนาดใหญ่มาก ให้พลังงานแสงสว่างและความร้อนแก่ดาวบริวาร มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1,392,000 กิโลเมตร หมุนรอบตัวเอง 1 รอบ ใช้เวลา 25-35 วัน


ดาวพุธ เป็นดาวเคราะห์ ที่เล็กที่สุดในระบบสุริยะ และอยู่ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด ทำให้มีอุณหภูมิสูงมาก ประมาณ 400 องศาเซลเซียส แต่อีกด้านหนึ่งมีอุณหภูมิต่ำมาก ดาวพุธโคจรรอบดวงอาทิตย์ ใช้เวลา 88 วัน และหมุนรอบตัวเองใช้เวลา 59 วันเมื่อใช้เวลาเกือบเท่ากัน จึงทำให้ด้านหนึ่งที่หันเข้าหาดวงอาทิตย์ร้อนมาก แต่อีกข้างหนึ่งเย็นจัด จากการที่อุณหภูมิแตกต่างกันมาก ทำให้เราเรียกดาวพุธว่า "เตาไฟแช่แข็ง" เราสามารถมองเห็นดาวพุธได้ด้วยตาเปล่าในตอนเช้าก่อนที่ ดวงอาทิตย์ขึ้นครึ่งชั่วโมง และหลังจากที่ดวงอาทิตย์ตกครึ่งชั่วโมงเท่านั้น


ดาวศุกร์ เป็นดาวเคราะห์ที่มีขนาดใกล้เคียงกับโลก อยู่ห่างดวงอาทิตย์เป็นอันดับที่ 2 จากการสำรวจโดยยานอวกาศ พบว่ามีพื้นผิวแห้งแล้ง มีบรรยากาศหนาแน่น เป็น 100 เท่าของโลก ก๊าซส่วนใหญ่ เป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซด และไอของกรดกำมะถัน ไม่มีออกซิเจนและไอน้ำ อุณหภูมิสูง เกือบ 500 องศาเซลเซียส จึงเชื่อได้ว่าไม่มีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ เราสามารถมองเห็นดาวศุกร์ได้ ตอนเช้ามืด ก่อนสว่าง 3 ชั่วโมง ที่เราเรียกว่า "ดาวประจำเมือง"


โลก เป็นดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์มาเป็นอันดับที่ 3 มีดวงจันทร์เป็นบริวาร 1 ดวง โลกมีสภาวะเหมาะสม ที่สามารถก่อกำเนิดและดำรงชีพของสิ่งมีชีวิต โลกหมุนรอบตัวเอง ใช้เวลา 23.56 ชั่วโมง หรือ 1 วัน และโคจรดวงอาทิตย์เป็นวงรีใช้เวลา ใช้เวลา 365 1/4 วัน หรือ 1 ปี


ดาวอังคาร จากการสำรวจโดยยานไวกิ้ง 1 และ 2 ของสหรัฐอเมริกาพบว่า ดาวอังคารมีลักษณะพื้นผิว สีแดง เต็มไปด้วยก้อนหิน มีหุบเหวลึกกว้างใหญ่ ไม่พบร่องรอยของสิ่งมีชีวิต มีดวงจันทร์เป็นบริวาร 2 ดวง คือ โฟบอส และ ไดมอส ซึ่งถูกค้นพบโดย เอแสฟ ฮอล ในปี พ.ศ. 2420


ดาวพฤหัสบดี เป็นดาวเคราะห์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีดวงจันทร์เป็นบริวาร 28 ดวง อยู่ห่างดวงอาทิตย์เป็นอันดับ 5 เป็นดาวที่มีความหนาแน่นน้อย เพราะเป็นดาวเคาระห์ก๊าซ ไม่มีหินแข็งเหมือนกับโลกของเรา จาการสำรวจของยานวอยเอเจอร์ 1 และ 2 ของสหรัฐอเมริกา พบว่า มีจุดแดงใหญ่เป็นวง เป็นกลุ่มก๊าซร้อนหมุนวนด้วยความเร็วสูง มีดวงจันทร์ใหญ่สุด 4 ดวง คือ ไอโอ ยูโรปา แกนิมีด และคัลลิสโต รวมกันเรียกว่า ดวงจันทร์กาลิเลียน ซึ่งถูกค้นพบโดยกาลิเลโอ เมื่อ 340 ปีมาแล้ว


ดาวเสาร์ เป็นดาวเคราะห์ที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 2 รองมาจากดาวพฤหัสบดี มีดวงจันทร์เป็นบริวาร 30 ดวง ห่างจากดวงอาทิตย์เป็นอันดับที่ 6 จากการผ่านไปสำรวจของยานวอยเอเจอร์ 1 และ 2 พบว่า ดาวเสาร์ มีวงแหวน 7 วงใหญ่ๆ และมีวงแหวนเล็กซ้อนกันอยู่มากมาย ซึ่งเป็นลักษณะเด่นของดาวเสาร์ วงแหวนนั้น คืออนุภาคน้ำแข็งและก้อนหินที่ปกคลุมด้วยน้ำ้แข็ง ไททันเป็นดวงจันทร์บริวารที่ใหญ่ที่สุดของดาวเสาร์ และใหญ่เป็นอันดับ 2 ในบรรดาดวงจันทร์บริวารทั้งหมดของดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ


ดาวยูเรนัส หรือดาวมฤตยู เป็นดาวเคราะห์ดวงใหญ่เป็นอันดับ 3 รองจากดาวพฤหัสบดีและดาวเสาร์ ค้นพบโดย วิลเลียม เฮอร์เซล เมื่อ พ.ศ. 2324 ดาวยูเรนัสมีดวงจันทร์บริวารที่ถูกค้นพบแล้วรวม 21 ดวง จากการผ่านไปสำรวจของยานวอยเอเจอร์พบว่ามีวงแหวนบางๆ 10 ชั้นอุณหภูมิพื้นผิว -210 องศาเซลเซียส บรรยากาศประกอบด้วย ก๊าซไฮโดรเจน ฮีเลียม มีเทน และอะเซททีลีน เนื่องจากก๊าซมีเทนในบรรยากาศชั้นบนดูดซับแสงสีแดงไว้ จึงทำให้เรามองเห็นดาวยูเรนัสมีสีน้ำเงินเขียว


ดาวเนปจูน หรือดาวเกตุ เป็นดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์เป็นอันดับที่ 8 นักดาราศาสตร์ชาวเยอรมัน โจฮันน์ จี. กาเล ใช้กล้องโทรทรรศน์ตรวจพบเมื่อ พ.ศ. 2389 หลังจากนั้นไม่นาน มีการค้นพบดวงจันทร์บริวารของดาวเนปจูน ชื่อ ไทรตัน กับเนรีด และมีการค้นพบเพิ่มอีก 6 ดวง ดาวเนปจูน จึงมีดวงจันทร์ที่ค้นพบแล้ว 8 ดวง จากการสำรวจของยานวอยเอเจอร์ 2 พบว่า ดาวเนปจูนมีวงแหวน 4 ชั้น และมีอุณหภูมิพื้นผิว -220 องศาเซลเซียส นอกจากนี้พบว่ามีพายุหมุนขนาดใหญ่เท่าโลกอยู่ทางซีกใต้ ของดาวเนปจูน ลักษณะคล้ายกับจุดแดงบนดาวพฤหัสบดี