รอบรั้ว พุทธศาสนา ศัพท์พุทธศาสน์
Thursday, August 16, 2007
ในชั้นนี้ ศัพท์ทางพุทธศาสน์ที่ควรเรียนรู้มี 2 คำค่ะ ได้แก่ สันโดษ และ ไม่สันโดษ....คำว่า "สันโดษ" นี้ มักมีคนเข้าใจผิดกันว่า พระพุทธศาสนาสอนให้สันโดษ คือ สอนให้คนขี้เกียจ ไม่มีความกระตือรือร้น ขาดความเพียรพยายาม เพราะพอใจในสิ่งที่ตนเป็นอยู่ เป็นการขัดขวางความเจริญของชาติบ้านเมือง...ซึ่งนับว่าผู้ที่ไม่มีความเข้าใจในคำว่า "สันโดษ" อย่างถูกต้อง ดังนั้นจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นของชาวพุทธค่ะ ว่าเราควรมีความเข้าใจอย่างถ่องแท้ เกี่ยวกับคำศัพท์ทางพระพุทธศาสนา เพื่อที่จะนำไปใช้อย่างถูกต้อง อันที่จริง สันโดษหมายถึง ความยินดี ความพอใจ ความยินดีด้วยของตนซึ่งได้มาด้วยเรี่ยวแรงจากความเพียรโดยชอบธรรม มีความยินดีด้วยปัจจัยสี่ตามมีตามได้ มีความรู้จักอิ่มรู้จักพอ...นั่นคือคำว่าสันโดษโดยทั่วๆไป ทีนี้มาดูคำจำกัดความของคำว่าสันโดษและไม่สันโดษอีกครั้งค่ะ
1. สันโดษ (ในสิ่งเสพเสวย) หมายถึง ความรู้จักอิ่ม รู้จักพอ ในรูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัส...ไม่หลงมัวเมา เช่น หลงไหลในสตรีที่มีความงาม ติดรสอร่อยของอาหาร ชอบดมแต่กลิ่นหอม เป็นต้น เพราะฉะนั้นใครๆที่เขียนเข้าไปในเว็บบอร์ด แล้วก็บอกว่า คนนี้สวยที่สุด คนนี้หล่อที่สุด คนนั้นเป็นแฟนคนนี้....นั่นยังไม่ถึงวัยอันควรของลูกๆค่ะ ให้โตกว่านี้ก่อน แล้วค่อยคิด...ตอนนี้คิดเพียงว่าจะเรียนอย่างไร วางแผนการเรียนอย่างไร ต่อไปจะสอบเข้าเรียนอะไร อยากจะวางอนาคตของตัวเองอย่างไร ถามตัวเองว่าโตขึ้นอยากเป็นอะไร..อยากเป็นหมอมั้ยคะ...หรือเป็นนักวิทยาศาสตร์...อยากเป็นพยาบาล...อยากเป็นตำรวจ,ทหาร นี่คือของจริงที่ต้องเจอค่ะ...
2. ไม่สันโดษ (ในกุศลธรรม) หมายถึง ความไม่รู้จักอิ่ม ไม่รู้จักพอในการกระทำความดีต่างๆ เช่น เมื่อรักษาศีล 5 ได้ดีแล้ว ก็ไม่ควรพึงพอใจหรือพอเพียงเท่านั้น แต่ควรฝึกอบรมตนเองด้วยธรรมชั้นสูงต่อๆไป เป็นต้น
ดังนั้น ความสันโดษจึงเป็นคุณธรรมที่ช่วยพัฒนาชาติ สอนให้คนเรามีความพอใจในผลสำเร็จหรือผลที่ควรได้ ตามกำลังความสามารถของตนเอง จึงทำให้ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
