รอบรั้ว พุทธศาสนา อคติ 4
Wednesday, August 1, 2007
อคติ คือ ทางความประพฤติที่ผิด ความลำเอียง ความไม่เที่ยงธรรม....อคติ หรือความลำเอียงเกิดจากสาเหตุ 4 ประการ คือ
1. ฉันทาคติ ลำเอียงเพราะรัก คือทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความรักใคร่ เช่น น้องของตนเองเล่นกับเพื่อนแล้วรังแกเพื่อน แทนที่จะดุว่าน้อง กลับไปด่าเพื่อนน้องแทน ว่ามาแกล้งน้องตน
2. โทสาคติ ลำเอียงเพราะชัง คือ ทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความไม่ชอบ เช่น พ่อแม่ที่รักลูกแต่ละคนไม่เท่ากัน เมื่อลูกที่ตนเองรักทำผิด ไม่ยอมลงโทษ แต่ไปโทษลูกที่ตนเองไม่ค่อยรักแทน
3. โมหาคติ ลำเอียงเพราะเขลา คือ ทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความไม่รู้ เบาปัญญา หลงผิด เช่น พ่อแม่ที่ลงโทษลูกโดยที่ยังไม่ได้สอบถามความเป็นจริง ผู้ใหญ่ที่ลงโทษผู้น้อยโดยที่ยังไม่ได้สอบสวนความจริงให้รอบคอบ
4. ภยาคติ ลำเอียงเพราะกลัว คือ ทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความกลัวภัย เช่น เพื่อนนักเรียนที่ตัวใหญ่ทำผิด แต่ไม่กล้าบอกครู เพราะกลัวเพื่อนจะมาทำร้าย หรือตำรวจเห็นผู้มีตำแหน่งสูงกว่าตน กระทำความผิด แต่ไม่กล้าจับ เพราะกลัวถูกย้าย